Kielichowanie rur – wiadomości wstępne
Kielichowanie rur ma zastosowanie głównie w przypadku połączeń lutowanych kapilarnie wykonywanych na rurach miedzianych. Wykorzystywane jest też w połączeniach aksjalnych rur polietylenowych. Wykonanie kielicha na bosym końcu rury wymaga jej rozparcia specjalną głowicą, ręcznie, przy użyciu expandera dźwigniowego lub mechanicznie.
Kielichowanie rur miedzianych – Uformowanie kielicha umożliwia połączenie rur miedzianych bez użycia fabrycznie wytwarzanej, znormalizowanej złączki dwukielichowej. Dopuszczalne jest to jednak tylko do
łączenia rur równych średnic lub z jednostopniową redukcją, wyłącznie w instalacjach zimnej i ciepłej wody użytkowej, a także w instalacjach ogrzewczych (c.o.), gdzie temperatura nie przekracza 110C. Kielichy wykonywane na rurach muszą spełniać wymagania odnośnie wymiarów i tolerancji średnicy wewnętrznej, ustalone dla łączników kapilarnych. Do kielichowania nadają się rury w stanie miękkim. Rury miedziane twarde trzeba na końcu wyżarzyć lub stosować specjalne prowadnice (zob. REMS Twist Hurrican)
Expandery ręczne – stosowane są do kielichowania rur o średnicy do 42mm. Składają się z dźwigni i wymiennych sześciosegmentowych głowic expandujących dostosowanych do średnicy rury.
Fot. Expander ręczny z wymiennymi głowicami i gratownikiem.
Fot. Na zdjęciu obok pojedyncza głowica expandująca.
Expandery ręczne wykonywane są też w wersji wielośrednicowej, dostosowanej do kielichowania większych średnic rur do nawet 108 mm. Przykładem jest tutaj expander A1 firmy ROTHENBERGER. W odróżnieniu do urządzeń dźwigniowych w expanderze A1 do rozparcia głowicy stosowana jest grzechotka, dzięki czemu proces kielichowania przebiega wolniej ale zapewnia znacznie większa siłę.
Fot. Na zdjęciu po prawej expander A1 firmy Rothenberger dostępne średnice ø 35-42-54-64-76-108 mm.
Na rynku możemy zakupić też urządzenia wielofunkcyjne np. do kielichowania i wyoblania boczników. Przykładem jest zestaw do rur miedzianych firmy Rothenberger o nazwie COMBO KIT dla najbardziej popularnych średnic Φ12-15-18 i 22mm.
Expandery elektryczne
Wykonywane są w wersji przewodowej i akumulatorowej. Pozwalają na powtarzalne wykonywanie kielichów w ilościach przemysłowych.
Fot. Kielichownica elektryczna REMS w wersji akumulatorowej, tutaj do kielichowania rur Wirsbo.
Kielichowanie na zimno rur miedzianych w stanie twardym jest procesem skomplikowanym, prowadzenie go za pomocą zwykłych głowic expandujących powoduje nierównomierne rozparcie rury i jej pęknięcie. Na rynku dostępne są jednak specjalne zestawy z prowadnicami do osiowego rozparcia rury i obrotowym elementem rozpierającym. Przykładem może być kielichownica firmy REMS w wersji akumulatorowej lub przewodowej o nazwie TWIST. Dodatkowym elementem pozwalającym na zimne kielichowanie jest tutaj imadło do zamocowania na stole. Do każdej wielkości rury stosowane jest narzędzie kielichujace z obracającym się trzpieniem (fot. po prawej). Konstrukcja narzędzia pozwala zarówno na kielichowanie bosych końców rur jak i wyoblanie trójników.